Έχω μια απλή, αρχαϊκή ερώτηση για τους σύγχρονους αστροφυσικούς: Ο «έρως» ή η "έρις" (η έριδα, ο πόλεμος, ο τσακωμός, η διάσπαση) είναι η δημιουργική αρχή του κόσμου; Αυτό είναι ένα ερώτημα που έχει τεθεί εύγλωτα από τους αρχαίους Έλληνες, αλλά νομίζω ότι πρέπει να το ξαναθέσουμε σήμερα.
Αν έχω καταλάβει καλά, η επικρατούσα κοσμογονική θεωρία του big bang λέει χονδρικά ότι το σύμπαν ξεκίνησε με μία μεγάλη έκρηξη, δηλαδή διάσπαση. Όμως, παρατηρούμε παντού στον κόσμο ότι όλα γεννούνται μέσω της σύνθεσης. Κάτι ενώνεται με κάτι άλλο και έτσι γεννάται κάτι τρίτο μέσα από τον -τρόπον τινά- έρωτα αυτών των αρχικών δύο. Παντού, από τις πιο απλές χημικές ενώσεις μέχρι τις πιο πολύπλοκες (εμάς, τους ανθρώπους) συμβαίνει το ίδιο.
(Ακόμη και στις περιπτώσεις που βλέπουμε να πολλαπλασιάζεται κάτι διαιρούμενο, συμβαίνει μέσω της σύνθεσης. Αυτό που διαιρείται έχει συνθέσει πρώτα την ενέργεια -σε επαφή με το περιβάλλον του-, για να πολλαπλασιαστεί διαιρούμενο.)
Εφόσον ο έρωτας είναι ο δημιουργικός κανόνας σε όλα τα πράγματα, είναι δυνατόν το ίδιο το σύμπαν – δηλαδή το σύνολο των πραγμάτων – να αποτελεί εξαίρεση; Μπορεί να ισχύουν άλλοι κανόνες στο επιμέρους και άλλοι στο όλον;
Ή μήπως ισχύουν άλλοι στα κεφάλια των θεωρητικών και άλλοι στην πραγματικότητα;
Φοβάμαι ότι οι θεωρίες αναπτύσσονται σήμερα σε διαχωρισμένα, ανταγωνιστικά περιβάλλοντα – σε κλειστές ακαδημαϊκές κάστες, που ανταγωνίζονται μεταξύ τους – και έτσι προκύπτει η έριδα σαν δημιουργική αρχή, αντί για τον έρωτα. Οι σύγχρονες κοινωνίες φαίνεται να έχουν υποβάλλει έμμεσα αυτή την αντιστροφή των συμπαντικών αρχών με τον ατομικισμό τους, με τη σχάση του «εμείς» σε διασπασμένα και ανταγωνιστικά εγώ. Το βλέπουμε να συμβαίνει παντού και όχι μόνο στην αστροφυσική. Φαίνεται να έχουμε χάσει το μπούσουλα, παρασυρμένοι από την ορμητικότητα του ανταγωνισμού . Γι’ αυτό, βοηθάει να θέτουμε κάποιες απλές ερωτήσεις, για να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.
ΥΓ. Αν αποδεχτούμε τον έρωτα ως αρχή, προκύπτουν κάποια ενδιαφέροντα ερωτήματα προς διερεύνηση:
Αν έχω καταλάβει καλά, η επικρατούσα κοσμογονική θεωρία του big bang λέει χονδρικά ότι το σύμπαν ξεκίνησε με μία μεγάλη έκρηξη, δηλαδή διάσπαση. Όμως, παρατηρούμε παντού στον κόσμο ότι όλα γεννούνται μέσω της σύνθεσης. Κάτι ενώνεται με κάτι άλλο και έτσι γεννάται κάτι τρίτο μέσα από τον -τρόπον τινά- έρωτα αυτών των αρχικών δύο. Παντού, από τις πιο απλές χημικές ενώσεις μέχρι τις πιο πολύπλοκες (εμάς, τους ανθρώπους) συμβαίνει το ίδιο.
(Ακόμη και στις περιπτώσεις που βλέπουμε να πολλαπλασιάζεται κάτι διαιρούμενο, συμβαίνει μέσω της σύνθεσης. Αυτό που διαιρείται έχει συνθέσει πρώτα την ενέργεια -σε επαφή με το περιβάλλον του-, για να πολλαπλασιαστεί διαιρούμενο.)
Εφόσον ο έρωτας είναι ο δημιουργικός κανόνας σε όλα τα πράγματα, είναι δυνατόν το ίδιο το σύμπαν – δηλαδή το σύνολο των πραγμάτων – να αποτελεί εξαίρεση; Μπορεί να ισχύουν άλλοι κανόνες στο επιμέρους και άλλοι στο όλον;
Ή μήπως ισχύουν άλλοι στα κεφάλια των θεωρητικών και άλλοι στην πραγματικότητα;
Φοβάμαι ότι οι θεωρίες αναπτύσσονται σήμερα σε διαχωρισμένα, ανταγωνιστικά περιβάλλοντα – σε κλειστές ακαδημαϊκές κάστες, που ανταγωνίζονται μεταξύ τους – και έτσι προκύπτει η έριδα σαν δημιουργική αρχή, αντί για τον έρωτα. Οι σύγχρονες κοινωνίες φαίνεται να έχουν υποβάλλει έμμεσα αυτή την αντιστροφή των συμπαντικών αρχών με τον ατομικισμό τους, με τη σχάση του «εμείς» σε διασπασμένα και ανταγωνιστικά εγώ. Το βλέπουμε να συμβαίνει παντού και όχι μόνο στην αστροφυσική. Φαίνεται να έχουμε χάσει το μπούσουλα, παρασυρμένοι από την ορμητικότητα του ανταγωνισμού . Γι’ αυτό, βοηθάει να θέτουμε κάποιες απλές ερωτήσεις, για να πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.
ΥΓ. Αν αποδεχτούμε τον έρωτα ως αρχή, προκύπτουν κάποια ενδιαφέροντα ερωτήματα προς διερεύνηση:
1. Ποιός ήταν ο θεμελιώδης έρωτας που προκάλεσε την κοσμογονία. Τι έρωτεύθηκε τι, για να γεννηθεί ο κόσμος;
2. Ποιος έρωτας κινεί τα άστρα (κι εμάς μαζί τους), από τη στιγμή που γεννήθηκαν; Προς ποια συνεύρεση τείνουν;
