Για τη γερμανική γραφειοκρατία και όχι μόνο αυτή.

Η παροιμιώδης γερμανική γραφειοκρατία, που μπορεί να φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη στα μεγάλα της κέφια, παρουσιάστηκε μπροστά μου σε όλο της το μεγαλείο πρόσφατα και με φώτισε ξαφνικά για το φαινόμενο. Αυτό που κατάλαβα είναι ότι το Κράτος εδώ σημαίνει δύναμη (Macht) που δεν αμφισβητείται εύκολα, με συνέπεια να μη διορθώνει τις δυσλειτουργίες του, αλλά να επιμένει σε αυτές ως φορέας αδιαμφισβήτητης εξουσίας. 

Μπορεί το ίδιο να συμβαίνει με όλες τις γραφειοκρατίες (ειδικά, η ελληνική είναι τραγελαφική) αλλά η γερμανική με προβλημάτισε ιδιαίτερα διότι εισάγει τον παραλογισμό σε ένα λαό κατά τα άλλα πολύ ορθολογιστικό. Μάλλον αυτό μπορεί να φταίει. Ο πολύς ορθολογισμός, το πολύ σχέδιο, η πολύ αυστηρότητα που δεν εξισορροπούνται από μια κάποια χαλαρότητα. Ναι όλα αυτά χρειάζονται, όπως χρειάζεται και η δύναμη στο Κράτος, αλλά για να εξυπηρετήσουν τον άνθρωπο (και την ανθρωπιά), όχι τον εαυτό τους (και την απανθρωπιά των μηχανισμών).

Γενικά, έχουμε πάλι κι εδώ τη γνωστή απουσία μέτρου που παράγει όλες τις παρενέργειες. Ένα κράτος που χάνει την ισορροπία του και γίνεται φορές εξουσίας αντί εργαλείο εξυπηρέτησης των πολιτών, χάνει τη λειτουργικότητά του και απλά αναπαράγει τον εαυτό του.

Το ίδιο παθαίνουν πολλοί, ακόμη και στις προσωπικές τους σχέσεις.